Categorie: Het Parool

AFGEZIEN van vier waardeloze liederen van de Oostenrijker Joseph Marx, was het programma, dat de zangeres Elisabeth Rutgers Woensdagavond in Amsterdams kleine Concertgebouwzaal uitvoerde, voorbeeldig samengesteld: 6 groepen liederen van o.a. Mozart, Moessorgski, Debussy en Wolf. En daaruit kon men alvast afleiden hier te doen te hebben met een kunstenares van smaak.

Haar zingen heeft dit vermoeden op afdoende wijze bevestigd; want al mocht deze Nederlandse zangeres – die enkele jaren voor de oorlog naar Wenen vertrok, waar zij thans eerste sopraan aan de Staatsopera is – voor de pauze niet geheel overtuigen, er na bleek duidelijk over welke grote kwaliteiten zij beschikt: een in alle registers prachtig klinkende en technisch volmaakt gebruikte sopraan en een temperament en intelligentie, die haar in staat stellen aan een lied de sfeer en de inhoud te geven, nodig om werkelijk te boeien. Dit beeldend vermogen kwam het sterkst tot zijn recht in de waarlijk indrukwekkend gezongen “Fêtes galantes” van Debussy, waarin men nauwelijks wist wat meer te bewonderen was: de warmte van haar stem of de distinctie van haar voordracht.

Gerard Hengeveld begeleidde na de pauze aanmerkelijk genuanceerder dan er voor.

LEX VAN DELDEN

AMSTERDAM heeft op de donateursrepetitie van de maatschappij “Caecilia”, Dinsdagmiddag in de grote Concertgebouwzaal, kennis gemaakt met een jeugdig pianistisch talent van de allereerste orde: de achttienjarige Theo Bruins. Hij oogstte, als solist in Ravel’s Pianoconcert en Franck’s Variations Symphoniques, een ovationeel succes. En terecht, want in bijna alle opzichten was zijn spel van dien aard, dat men een grote toekomst van hem mag verwachten.

Verbluffend virtuoos en met opvallend gemak spelend, helder en genuanceerd van aanslag, gaf hij bovendien blijk van een sterk kunstenaarstemperament, dat – al moge het dan nog duidelijk zijn jeugd verraden – verrassend fris en levend is. Zoals te verwachten was van een zo jeugdig pianist, is zijn persoonlijkheid nog niet even ver ontwikkeld als zijn techniek; men mag echter met vertrouwen zijn ontwikkeling tegemoet zien.

Van Beinum, die het concert had geopend met een wat grove uitvoering van Haydn’s symphonie “De Klok” en ook de solist nogal luidruchtig had begeleid, dirigeerde tot besluit Wagner’s Ouverture “Tannhäuser”. Donderdagavond wordt op het openbare “Caecilia”-concert hetzelfde programma uitgevoerd.

LEX VAN DELDEN

UIT het programma, dat de sopraan Cissi Cleve en de bas-bariton Oystein Sinding-Larsen Maandagavond in de Amsterdamse Bachzaal uitvoerden, kon men afleiden, dat hun smaak zich niet verheft boven het wat goedkope, theatrale sentiment van gemakkelijk aansprekende muziekjes: Sinding en Grieg zijn daarvan wel zeer duidelijke voorbeelden. En vooral het zingen van de sopraan bevestigde dit vermoeden; haar vrij scherpe stem heeft het timbre van de soubrette, van de operette-zangeres en haar voordracht is voortdurend gericht op theatereffect. Voor een optreden in de concertzaal was dit geenszins voldoende, temeer waar haar ademtechniek verre van perfect was.

Haar partner bleek in alle opzichten haar meerdere te zijn: een krachtige, sonoor klinkende, zij het wat sterk vibrerende stem, behoorlijk geschoold, groot van omvang, een niet zeer diepgaande, maar aangename expressie, ziedaar zijn kwaliteiten.

Marinus Voorberg maakte van de ondankbare begeleidingen, wat er van te maken is.

LEX VAN DELDEN

WIL men het zingen van de sopraan Helen Alexander, Zondagavond in Amsterdams kleine Concertgebouwzaal beoordelen, dan moet men er vòòr alles rekening mee houden, dat zij twee dingen tegen zich had: een bijzonder duidelijk merkbare verkoudheid èn haar in alle opzichten onvoldoende begeleider Kosti Vehanen, die zeker evenveel noten miste als raak sloeg….

Als ik dit alles in aanmerking neem, dan nòg kon ik in Helen Alexander slechts een zangeres ontdekken, die een behoorlijke, maar toch niet vlekkeloze techniek bezit, een vrij kleine stem, die enkele hoge tonen van soms mooie klank weet te produceren, en een nogal conventionele, weinig overtuigende voordracht.

LEX VAN DELDEN

HET is in de eerste plaats te danken aan Louise de Vries, dat Verdi’s “La Traviata” Donderdagavond in de Amsterdamse Stadsschouwburg zo uitbundig enthousiast is ontvangen. Want de wijze, waarop zij Violetta èn vocaal èn dramatisch vertolkte, was waarlijk indrukwekkend van uitbeeldingskracht.

De Ned. Opera had voor deze gelegenheid Antonio Madasi als gast geëngageerd in de rol van Alfredo; de kennismaking was teleurstellend. Zeker, deze Italiaan bezit een goed geschoolde en vaak fraai klinkende tenor, maar zijn acteren was zó vol cliché-gebaren, dat zijn optreden soms bepaald irriteerde. Voor een deel komt dit waarschijnlijk voor rekening van de bijzonder weinig levende, operette-achtige regie, die de koren enkele merkwaardige dansjes liet uitvoeren.

LEX VAN DELDEN

AAN het slot van Jan Kiepura’s recital, – Dinsdagavond in de grote Concertgebouwzaal van Amsterdam -, riep een der vele vragende stemmen uit het publiek: “La Bohéém!”. Het werd “Heute Nacht oder nie”, een van de filmschlagers uit de glanstijd van de populaire Poolse tenor. En zingend met al de technische trucjes en het goedkope sentiment van zijn op uiterlijk affect gerichte bravour bracht Kiepura de zaal tot geestdriftige opgewondenheid.

Het was kenmerkend voor hem, kenmerkend zowel door de keuze ervan, als door de wijze van uitvoeren. Want zo was het een heel programma van opera-aria’s en schlagers lang. In den beginne merkbaar gehinderd door het feit, dat de zaal vrij veel lege plaatsen toonde, zong hij nogal eens onzuiver en werkelijk glansrijk klonk zijn stem slechts sporadisch, in luide en hoogliggende passages. In het lage register kwam lang niet alles even vlekkeloos “door”, maar gaandeweg verbeterde dit en eenmaal ingezongen wist hij zichzelf en zijn stem zó te verkopen, dat men tenslotte toch warm liep.

En daarom was het toch eigenlijk te doen? Om de muziek ging het al lang niet meer: dat was duidelijk. Zo kwam het, dat Kiepura het grootste succes oogstte met een vioolstuk van Wieniawski met speciaal voor hem geschreven tekst.

LEX VAN DELDEN

IN 1937 componeerde Benjamin Britten voor het Boyd Neel-strijkorkest de variaties op een thema van zijn leraar Frank Bridge; en van toen af was zijn naam gevestigd. Zondagavond heeft het Boyd Neel-orkest dit werk in de grote Concertgebouwzaal laten horen, als ik mij niet vergis, voor de eerste maal in Amsterdam. Men vindt er voor alles Britten’s technische meesterschap in, zijn beheersing van de variatiekunst, maar bovendien fragmenten van bijzonder oorspronkelijke klank, van uiterste vindingrijkheid in het gebruik van de strijkers. De wijze, waarop Britten het middel van de parodie toepast, is ronduit meesterlijk. En al mag dit werk dan soms momenten van minder muzikale waarde bevatten, als geheel is het een duidelijk bewijs van de ongewoon muzikanteske persoonlijkheid van Britten.

Zowel in deze variaties als in werken van Händel en Tsjaikowski kon men volop genieten van de prachtige strijkersklank en het levendige, door en door bezielde musiceren van het voortreffelijke ensemble onder de uitermate vitale en inspirerende leiding van Boyd Neel. Géza Anda was de uitstekende, zij het wat weinig geëmotioneerde solist in Bach’s pianoconcert in f.

De gitarist Andrés Segovia bracht Zaterdagavond een volle Bachzaal tot ongekend enthousiasme met zijn ongelofelijk rijk genuanceerd spel. Vooral in Spaanse werken toonde hij zijn enorme meesterschap.

LEX VAN DELDEN

DE cellist Edmund Kurtz is van geboorte Rus, sinds 1936 woont hij in Amerika. Of zijn verblijf aldaar invloed heeft gehad kan ik niet beoordelen; wèl lijkt mij zijn spel – afgaande althans op zijn recital, Maandagavond in de kleine Concertgebouwzaal van Amsterdam – meer Amerikaans dan Europees. Het verbluft vóór alles door het formidabele meesterschap, waarmee Kurtz zijn schitterende Stradivarius bespeelt: prachtig van streek, ongelofelijk genuanceerd van toon en ongehoord virtuoos in het passagespel. Voor alle facetten van zijn techniek moet men zijn toevlucht nemen tot superlatieven.

Bovendien is hij bijzonder muzikaal, deze meester-cellist, maar wat ik miste was bezonkenheid, diepgang, overtuigende hartstochtelijkheid, vooral in Brahms. Men wordt door dit spel geboeid om het ongemeen knappe, maar van ontroering is nauwelijks sprake.

Tot slot hoorde men vijf korte stukken: o.a. van de altijd onberekenbare Milhaud een aan Kurtz opgedragen Elegie, een nogal banaal salonstukje. Anthony di Bonaventura was een voortreffelijk begeleider.

Italiaans operaconcert

Het blijft altijd een vrij hachelijke onderneming operasolisten in een concertzaal te laten optreden, zonder de entourage, die de opera in een schouwburg heeft. Ieder gebaar, elke sentimentele uithaal krijgt iets onwezenlijks en bijna lachwekkends. De geheel gevulde grote Concertgebouwzaal bleek gemakkelijk over die bezwaren te kunnen heenstappen, getuige het ovationele succes, dat vier Italiaanse opera-solisten Maandagavond oogstten.

Er was dan ook veel te genieten: de tenor Antonio Madasi, qua zang en expressie verreweg de overtuigendste, en de bariton Ernesto Vezzosi toonden goede vertegenwoordigers te zijn van het onvervalste Italiaanse bel-canto. Een klasse minder waren de sopranen Maria Varesi en Genny Petracchi, die over niet bijzonder mooie stemmen bleken te beschikken. Luigi Martelli begeleidde correct.

LEX VAN DELDEN