Er zal waarschijnlijk geen tweede pianist bestaan, die zo elk geheim van zijn instrument kent als de Amerikaan Andor Foldes, die gisteravond in de kleine Concertgebouwzaal een vijftigtal Amsterdammers tot ovaties bracht. Met een verbluffend gemak zit hij te spelen, als gold het een musiceren louter uit plezier. En men merkt pas in de tweede plaats welk een fabelachtige techniek deze Foldes bezit, een techniek, waarin iedere vinger tot in de uiterste perfectie is getraind en in staat is elke nuancering aan te brengen.
Maar achter en door dit formidabele spel hoort men meer: want heel deze techniek staat in dienst van een mannelijke, hartstochtelijke, door haar directheid meeslepende muziek. En bovendien overtuigt Foldes zijn publiek door de logische wijze van opbouwen, door een volstrekt zuiver inzicht in het wezen en de vorm van een compositie. De gespierde, door en door gezonde vertolking van Bach’s Chromatische Fantasie en Fuga, waarmede het recital begon, was al direct een meesterlijke prestatie.
Nóg verrassender, nieuw en toch klinkend alsof dit de enige juiste interpretatie was, werd Beethoven’s Sonate opus 79 uitgevoerd; en zo was het ook met Beethoven’s nauwelijks te realiseren Sonate opus 109. Ik kan mij niet herinneren deze werken ooit zo indrukwekkend en fascinerend te hebben gehoord.
Na de pauze alweer een hoogtepunt van ongehoord niveau: Bartók’s overrompelende, enorme eisen stellende Sonate, die – als ik het wel heb – niemand op het ogenblik zo grandioos kan vertolken. Enkele Chopins vielen daarna wat tegen, hetgeen stellig is toe te schrijven aan hun plaats in het programma; na het oergeweld van deze Bartók houdt geen enkele muziek stand.
Het onstuimig enthousiaste publiek wilde pas gaan na drie toegiften, waarvan vooral de magistrale bewerking door Foldes van Kodály’s “Weens Klokkenspel” (uit de Háry Jánossuite) een enorme indruk maakte. Foldes’ persoonlijkheid zal zich zonder twijfel nog imposanter manifesteren in een concert met orkest. Die kans dient het Concertgebouw hem spoedig te geven. Ben ik wel ingelicht, dan heeft Malipiero een nieuw concert voor Foldes geschreven; het zou interessant zijn er eens kennis mee te maken.
LEX VAN DELDEN