Residentie Orkest gaf première in Kurhaus
Nadat Leonard Bernstein in Amsterdam en Scheveningen had bewezen een groot dirigent te zijn waren de verwachtingen hoog gespannen, gisteravond in het Kurhaus, waar hij niet alleen als dirigent, maar ook als componist en pianist optrad in de première van een symphonie “The Age of Anxiety” (De tijd van de onrust). Het is een bittere teleurstelling geworden, want afgezien van de uitmuntende wijze waarop Bernstein de solo-pianopartij speelde, bleek dit werk als compositie een vrijwel volslagen mislukking.
Deze Tweede Symphonie van Bernstein – eigenlijk qua vorm geen symphonie – is geschreven voor piano en orkest en bestaat uit twee delen die elk weer drie fragmenten bevatten. Het geheel is geïnspireerd door het gelijknamige gedicht van W. H. Auden en heeft de harde weg op zoek naar het geloof tot onderwerp. Elk van de zes onderdelen correspondeert met een duidelijk omschreven programmatische inhoud.
Een grove fout was het in het eerste deel twee groepen van zeven variaties op te nemen die niet één vast thema tot grondslag hebben maar steeds een ander: uit het klinkende resultaat scheen het dat de laatste gedachten van een bepaalde variatie vaak het thema vormden voor de er op volgende, enz. Door deze werkwijze ontstond een uitermate verbrokkelde, rhapsodische stroom muziek, waaraan eenheid en dwingende vormende kracht ten enenmale ontbraken. Dat was trouwens ook in de andere delen het geval.
Even teleurstellend vond ik het gebrek aan inventie dat voortdurend uit deze – harmonisch conventionele – muziek sprak. Er was eigenlijk maar één redelijke vondst (“Het Partijtje”) in het ruim een half uur durende werk te onderscheiden, en die hoorde eerder in de “musical show” dan in de concertzaal thuis. Een veelbetekenende omstandigheid die min of meer op de sfeer van het geheel van toepassing is: want bij voortduring had ik het gevoel te luisteren naar één van die merkwaardig lege muzieken welke zo uitermate passend de gemiddelde Amerikaanse film illustreren.
Het uitstekende Residentie Orkest speelde deze symphonie onder Willem van Otterloo, wiens Symphonietta voor 16 blazers, door Bernstein met veel begrip gedirigeerd, het concert had geopend.
LEX VAN DELDEN