maandag 1 december 1947
Brill speelde Haydn's celloconcert
OP het Volksconcert, dat Otto Klemperer Zaterdagavond in het Amsterdamse Concertgebouw dirigeerde, was Samuel Brill solist met Haydn's celloconcert in D, waarin de goede techniek en vaak mooie toon van de cellist het meeste troffen. Ik miste echter de van binnen uit komende bezieling, die van een goede uitvoering een ware doorleefde herschepping kan maken; het bleef alles wat mat en lauw.
Na de pauze hoorde men, evenals op het abonnementsconcert van vorige week, een meeslepende uitvoering van Mendelssohn's Schotse symphonie. Het programmaboekje bevatte ditmaal een verklaring voor het weglaten voor het slot dezer symphonie. Klemperer vindt het n.l. "een onbevredigende afsluiting". Een nogal onbevredigend argument.
Het concert was geopend met Purcell's verrukkelijke "Fairy Queen"-suite, helaas in een vrij stijlloze bewerking door Harold Byrns. Jammer vooral omdat er een wel is waar weinig bekende, maar onnoemelijk veel betere bewerking bestaat van Trude Rittmann.
De sopraan Verna Osborne, die zich Zondagavond in de Kleine Zaal van het Concertgebouw aan het Amsterdamse publiek voorstelde, bezit vrij grote stemkwaliteiten, die zij technisch goed beheerst; in de hoogte wordt de klank soms echter plotseling scherp.
Het is mogelijk, dat de grijnzende leegte van de zaal de zangeres belette de sfeer te treffen, die aan een lied inhoud moet geven. Het geheel was althans weinig boeiend, daarvoor merkte men ook te weinig verschil in de voordracht der onderscheidene liederen. Het klonk alles nogal schools en aangeleerd, te zeer gebonden aan de noten.
Felix de Nobel's kleurige en geïnspireerde begeleidingen vormden hiermee een sterk contrast. Mej. S. Strumphler blies in Scarlatti's "Cantate" de fluitpartij.
LEX VAN DELDEN
dinsdag 2 december 1947
Jacques Thibaud speelde in de Grote Zaal
DAT de Franse violist Jacques Thibaud een groot instrumentalist is, wisten de Nederlandse muziekliefhebbers reeds lang. Ook Maandagavond demonstreerde hij voor de Amsterdamse Kunstkring "Voor Allen" in de grote Concertgebouwzaal zijn virtuoze, technische capaciteiten, zijn soms verrukkelijk-zingende, zij het wat kleine toon en zijn merkwaardig-Franse charme.
In sonates van Beethoven en Franck kon men voortdurend de violist Thibaud bewonderen. Veel minder echter de kunstenaar. Nergens ontvlamde dat ongrijpbare, irreële, dat tot hoogten van emotie kan voeren. Het spel bleef zó oppervlakkig en grillig, zó in de eerste plaats op het violistische gericht, dat Beethoven, en in mindere mate Franck, om wie het per slot van rekening toch te doen moet zijn, bijna niet meer te bespeuren vielen.
Marinus Flipse's pianobegeleiding was nogal eens slordig en vooral erg nuchter.
George van Renesse
George van Renesse, die tegelijkertijd in de Kleine Zaal een pianorecital gaf, is - technisch - een knap pianist. In enkele stukken wist hij te overtuigen met een lichte, poëtische, ontroering. In andere stukken echter bleek zijn spel grof en slordig, zijn aanslag weinig gevoelig en kleurloos. Zodat dit recital zeer gemengde indrukken achterliet.
LEX VAN DELDEN
donderdag 11 december 1947
Twee solisten in Bachzaal
TECHNISCH presteert de pianiste Sini van den Brom ruimschoots voldoende; dat bewees zij overduidelijk in Pijper's sonate, waarmee zij haar met smaak samengestelde programmadeel van het solistenconcert, Woensdagavond in de Amsterdamse Bachzaal besloot. Bovendien bezit zij een zeer levendige muzikaliteit, maar dit temperament verleidde haar tot een soms nogal grof, onduidelijk spel, waarin de klank te reëel was.
Zowel Pijper als Debussy bleef dientengevolge een hoofdzakelijk technische prestatie.
Van Prokofiew's "Visions fugitives" wist de pianiste echter een vertolking te geven, die boeide door haar meeslepende bezieldheid.
Het tweede deel van dit concert werd verzorgd door de celliste Regina Wijnalda, die zich in een uiterst ongunstig samengesteld programma liet horen: overwegend gedrukt van stemming, langzaam van tempo en zwak van inhoud. Bovendien had zij het nadeel, de steun te moeten ontberen van een goede, sterk getekende pianobegeleiding; Caes Moolenaar speelde daarvoor te bescheiden en te vaag.
De celliste bleek een goede toonvorming te hebben en een gezonde, zij het wat ernstige muzikaliteit. Dat haar spel toch niet steeds kon boeien, moet dan ook eerder aan de ongunstige omstandigheden worden toegeschreven dan aan een gebrek aan temperament.
LEX VAN DELDEN
zaterdag 20 december 1947
Liederen van Eric Satie in de Kleine Zaal
DE winst van het recital, dat de sopraan Jiswalda van Ittersum en de pianist Willy Meeuwisse Vrijdagavond in de Kleine Zaal van het Amsterdams Concertgebouw gaven, lag voor mij in drie buitengewoon geestige en oorspronkelijke liederen van de in 1925 gestorven Fransman Eric Satie, die zich hier - evenals in zijn ander werk - weer deed kennen als een zeer bijzondere persoonlijkheid.
Het grotendeels met veel smaak samengestelde programma werd door de zangeres met intelligente voordracht uitgevoerd, maar zij neigt naar het theatrale. Haar zangtechniek bleek niet geheel betrouwbaar te zijn: vooral stoorde een te duidelijk hoorbare ademtechniek en ook de zuiverheid was wel eens zoek.
De pianist speelde zijn soli grof en in een zeer eigengereide opvatting.
In de volle Grote Zaal zongen op hetzelfde uur het kinder-, jongedames- en gemengde koor "Zanggenot" onder leiding van de heer v. d. Togt. Solisten waren Maartje Kliffen, Leni Heere-Henning en Piet van Egmond.
LEX VAN DELDEN
woensdag 24 december 1947
Mozart bezocht in 1756 ons land
WIE heeft niet van Mozart gehoord, van Wolfgang Amadeus Mozart, de beroemde componist? Hij werd in 1756 in Salzburg geboren en stierf al in 1791, toen hij dus pas 35 jaar was.
Een wonderkind was hij, want hij schreef zijn eerste muziekstuk al op zijn vijfde jaar: een menuet voor clavecimbel. Dat was een soort piano, die men in die tijd gebruikte: de piano zoals we die nu kennen, bestond toen nog niet. Maar niet alleen componeerde hij toen al, hij speelde ook orgel, clavecimbel, viool en altviool.
Mozart is ook in ons land geweest, toen hij negen jaar was. Op 11 September 1765 kwam hij in Den Haag aan, op zijn terugtocht van een concertreis door Engelend.
Op verzoek van de prinses van Nassau-Weilburg, de zuster van stadhouder Willem V was hij naar Holland gereisd. Hij werd heel hartelijk aan het hof ontvangen met zijn vader Leopold en zijn oudere zusje Nannerl, die erg mooi zong.
Een tijdlang zijn Wolfgang en Nannerl ziek, zodat zij langer in ons land bleven dan zij van plan waren. Toen zij weer beter waren, gaven zij concerten in Den Haag en Amsterdam. De vader speelde dan meestal viool, Nannerl zong en Wolfgang begeleidde hen op het clavecimbel.
Zij hadden zóveel succes, dat de kinderen aan het hof moesten spelen. En ook daar vond iedereen hun spel prachtig.
In die zelfde tijd bezocht Mozart Haarlem, waar hij het wereldberoemde orgel bespeelde. Vader Leopold vond het een schitterend orgel en schreef in een brief, dat "het helemaal van metaal gemaakt is. Holland is immers veel te vochtig voor houten orgels". De meeste orgels bestonden in die tijd uit hout.
Tijdens zijn verblijf in Holland componeerde Wolfgang symphoniën, liederen en stukken voor clavecimbel. Zo schreef hij ook variaties over een melodie van Graf, die toen muziekdirecteur van stadhouder prins Willem V was. Toen de prins meerderjarig werd, was er in Den Haag een groot hoffeest. En voor dit feest maakte Mozart een prachtig stuk.
Een aardige bijzonderheid is, dat Wolfgang in Februari 1766 zeven variaties voor clavecimbel componeerde over het "Wilhelmus", het volkslied, dat in die tijd door iedereen gezongen of gefloten werd. Dat was een ander lied dan het "Wilhelmus" dat wij nu zingen.
Voor de prinses van Nassau-Weilburg componeerde hij nog meer, o.a. zes sonates voor clavecimbel met begeleiding van viool. Een deel van al die werken is toen ook in ons land gedrukt.
Voordat vader Leopold met zijn kinderen naar Parijs vertrok, gaven zij in 1766 op 16 April in Amsterdam en op 18 April in Utrecht nog concerten.
Dat waren de laatste dagen van het verblijf in ons land van het grootste wonderkind aller tijden, Wolfgang Amadeus Mozart.
LEX VAN DELDEN